Sprzątanie i latawce, czyli Czysty Poniedziałek w Grecji i na Cyprze

Sprzątanie, talerze pełne owoców morza i puszczanie latawców – tak prawosławni Grecy i Cypryjczycy obchodzą Czysty Poniedziałek, czyli pierwszy dzień wielkiego postu. Kiedy jest Czysty Poniedziałek? Skąd wzięła się ta tradycja?

Co to jest Czysty Poniedziałek?

Czysty Poniedziałek po grecku to Kathara Deftera. Nazywany jest też zielonym albo popielcowym poniedziałkiem. W tradycji Kościoła prawosławnego jest to pierwszy dzień wielkiego postu, który trwa tutaj dokładnie 40 dni, czyli tyle, ile czasu spędził Jezus na pustyni. Czysty Poniedziałek jest świętem ruchomym i w 2021 r. wypada 15 marca. 

Warto dodać, że w Kościele prawosławnym nie posypuje się głów popiołem.

Ciekawostką jest, to, że niedziela przed tym świętem, jest ostatnim dniem, przed Wielkanocą, w którym udzielane są śluby.

Co się robi w Czysty Poniedziałek w Grecji i na Cyprze?

Poniedziałek jest wolny od pracy, zatem większość Greków i Cypryjczyków spędza go z rodziną. Tradycja prawosławna nakazuje, aby w tym dniu wyczyścić bardzo dokładnie cały dom. Ale w tym święcie chodzi nie tylko o czystość domu. Wierzący w tym dniu powinni przebaczać sobie nawzajem, tak by rozpocząć post z czystym sumieniem. Po sprzątaniu rodziny spotykają się na wspólnych piknikach na świeżym powietrzu, puszczają latawce i jedzą postne dania. 

Co można jeść w Czysty Poniedziałek?

Jako że jest to pierwszy dzień postu, zabronione jest spożywanie mięsa, wyjątkiem są owoce morza pozbawione kręgosłupa. Tradycyjne dania to: przaśny chleb lagana, który przypomina włoską focaccię, taramosalata – czyli konserwowana rybia ikra, która wyglądem przypomina lekką pastę do smarowania, melitzanosalata – pasta z pieczonych bakłażanów i czosnku, kałamarnice, małże i inne owoce morza. Na deser oczywiście je się chałwę oraz bardzo słodkie ciastka: kadaifi i baklawę. Zobaczcie co jeszcze ciekawego możecie zjeść na Cyprze.

Chleb lagana jest wypiekany tylko na czas wielkiego postu i można go kupić już od samego rana w miejscowych piekarniach. Ciasto jest niezwykle proste – jeśli macie ochotę go samodzielnie przygotować, na dole znajdziecie przepis. Może ono stanowić też bazę na foccacię.

Dzień latawca

Czysty Poniedziałek to również dzień rozpoczynający sezon wiosenny. W Polsce w pierwszym dniu wiosny topi się Marzannę, w Grecji i na Cyprze – puszcza się latawce. Dlaczego latawce? Mają one symbolizować wolność, nadzieję oraz nowe spojrzenie na świat, jednym słowem odrodzenie. Oczywiście w interpretacji chrześcijańskiej – latawce są symbolami wszelkiego zła, jakie się w nas skumulowało, zatem ich wypuszczenie to oczyszczenie swojej duszy i rozpoczęcie nowego życia.

Czy Czysty Poniedziałek jest dniem wolnym?

Czysty Poniedziałek w Grecji i na Cyprze jest ustawowo dniem wolnym od pracy. Prawie wszystkie sklepy oraz wszelkie instytucje są zamknięte. Mieszkańcy przebywają wtedy ze swoimi rodzinami na łonie natury, puszczają latawce i jedzą wprawdzie postne, ale jednak pyszności.  

Przepis na chleb lagana

Składniki:

20 g świeżych drożdży

2,5 szklanki ciepłej wody

1 łyżka soli

2 łyżki oliwy z oliwek

2 łyżki cukru

1 łyżka soli

1 kg mąki

sezam do posypania chleba

1. Rozpuść drożdże oraz cukier w połowie szklanki ciepłej wody. Dodaj łyżkę mąki, wymieszaj i odstaw na kilka godzin, aby drożdże zaczęły pracować.
2. Do dużej miski przesiej mąkę i dodaj sól. Pośrodku zrób wgłębienie i wlej do niego resztę wody, oliwę oraz zaczyn.
3. Wyrabiaj ciasto, aż uzyskasz gładką masę bez grudek.
4. Ciasto uformuj w kule, przykryj czystą bawełnianą ściereczką i odstaw w ciepłym miejscu, do czasu aż podwoi swoją objętość.
5. Wyrośnięte ciasto podziel na kilka kawałków, a następnie uformuj z nich placki w grubości ok. 1,5 cm.
6. Zamocz palec w oliwie i zrób w plackach kilkanaście wgłębień. Potem posyp je sezamem. 
7. Tak przygotowany chleb wstaw do piekarnika nagrzanego do 200 st. i piecz ok. 15-20 min. Czas jest uzależniony od piekarnika i grubości ciasta.

Zobacz także:

• Top 11 Co zjeść na Cyprze, potrawy i kuchnia Cypru
• Tłusty czwartek w Grecji – co to jest? Kiedy się go obchodzi?
• Top 15 Plaż Grecji, najładniejsze i najlepsze! Którą plażę wybrać?